“Goed kauwen”, adviseren veel moeders hun kinderen. Terecht, want kauwen is belangrijk voor de spijsvertering maar ook voor de mondgezondheid. Met voedsel zoals smoothies en drinkontbijt lijkt het of we steeds minder hoeven te kauwen. Het tegendeel is waar!
Kauwen en spijsvertering
In de kauwfase wordt het voedsel geanalyseerd en worden kenmerken zoals smaak en structuur doorgeseind naar de hersenen. Die brengen vervolgens het spijsverteringsstelsel in paraatheid. De spijsvertering begint al in de mond. Speekselenzymen breken zetmeel af en zetten het om in glucose. Bovendien werkt speeksel als glijmiddel. Verder heeft goed gekauwd voedsel een groter oppervlakte waardoor voedingsstoffen makkelijker worden opgenomen en afgebroken. Door goed te kauwen, kun je overmatige gasvorming en een opgeblazen gevoel voorkomen of verminderen. Ook voorkom je aandoeningen zoals het Prikkelbare Darm Syndroom.
Kauwen en speeksel
Door kauwen stijgt de speekselproductie om het voedsel makkelijker verteerbaar te maken. Deze bevochtiging draagt ook bij aan de smaakbeleving. Minder bekend is de beschermende werking van speeksel voor het gebit en de mond. Speeksel spoelt de mond, neutraliseert zuren uit voeding, herstelt het glazuur en doodt bacteriën. De verschillende enzymen, eiwitten, antistoffen en elektrolyten in speeksel vervullen tal van functies. Zo remt het enzym lysozyme de groei van veel bacteriën. Histatinen zijn eiwitten met een antimicrobiële en antischimmelwerking die er onder andere voor zorgen dat wonden sneller dichtgroeien. Het eiwit statherine bindt calcium en helpt het glazuuroppervlakte te beschermen. Ook werkt het antibacterieel. Een andere hulpstof is lactoferrine, dat de hechting van bacteriën aan de tanden remt.
Kauwen en kaken
Ook voor de kaken is kauwen belangrijk. Tandartsen waarschuwen ervoor dat verslapping van de kauwspieren ook de kaken zelf verzwakt en het gebit kwetsbaar maakt. Heb je last van je kaken waardoor je niet goed kunt kauwen? Wellicht heb je te maken met tandenknarsen of kaakklemmen.
Kauwen en verzadiging
Kauwen draagt ook bij aan het verzadigingsgevoel. Door niet of te snel te kauwen, krijgen onze hersenen geen tijd om histamine aan te maken, een verzadigingshormoon dat 15 tot 20 minuten na de eerste hap vrijkomt. Zo eten we meer dan eigenlijk nodig is.
Kauwen en het brein
Steeds meer onderzoeksresultaten geven aan dat goed kauwen mogelijk het geheugen verbetert. Het verbetert de doorbloeding van bepaalde delen van het brein en zorgt dat de hartfrequentie omhoog gaat. Volgens prof. dr. Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie (VU Amsterdam) en Bewegingswetenschappen (RU Groningen), kan goed kauwen eraan bijdragen dat oudere mensen langer hun zelfstandigheid behouden. Ook blijkt uit onderzoek dat bij ouderen met een gebitsprothese, die daardoor vaak slechter kauwen, de frontale lob minder goed functioneert. Dit is waar zich de hogere controlefuncties, zoals de impulscontrole en planning – bevinden die je mate van zelfstandigheid bepalen.
Tips voor goed kauwen
- Tijd – Ga rustig aan tafel zitten en neem de tijd voor elke maaltijd.
- Kauwbewegingen – Tel eens hoe vaak je kauwt en probeer het aantal kauwbewegingen te verhogen. Neem kleinere happen. Ook vloeibare voeding kun je kauwen om het te vermengen met speeksel.
- Aandacht – vermijd activiteiten als lezen, tv kijken en gebruik van je mobiel, pc of tablet tijdens de maaltijd. Leg je bestek vaker neer. Je voedsel – en daarmee ook je gezondheid – verdient de volle aandacht.
- Presentatie – Dek de tafel, neem een kleiner bord en kleiner bestek.
- Routine – Denk aan de vuistregels voor goede mondgezondheid: het gebit tweemaal daags zorgvuldig reinigen, verantwoorde eet- en drinkgewoonten en tweemaal per jaar het gebit grondig laten controleren/reinigen door de tandarts of mondhygiënist’
Meer weten? Lees hier alles over voeding en een gezond gebit